Wat zit er achter vaak gapen overdag?

Slaperigheid overdag kent iedereen. Soms verklaren we het door veranderingen in de luchtdruk, onvoldoende slaap en in de meeste gevallen – door te veel werk en stress. Als we deze toestand af en toe ervaren, is er geen reden tot bezorgdheid. Helaas zijn zinnen als "aanhoudende uitputting en slaaptekort", "slaperigheid overdag" of "slaperigheid en uitputting" een van de meest gezochte op Google. Moeten we ons zorgen maken?

Diagnose

Een extreem gevoel van vermoeidheid gedurende de dag is een veelvoorkomend gezondheidsprobleem in ontwikkelde landen. Ongeveer 25 procent van de volwassenen geeft toe dat ze enkele dagen per maand hieronder lijden, 14 procent per week en 8 procent bijna elke dag. Het is ook vermeldenswaard dat overmatige vermoeidheid gevaarlijker is dan... slapeloosheid. Concentratiegebrek kan problemen veroorzaken op school en op het werk, het onderbreekt het volledige functioneren, wat vaak wordt verward met luiheid. Bovendien neemt het risico op stofwisselingsziekten (diabetes of obesitas) toe. De eerste stap naar verbetering is het verlengen van de slaap. Ononderbroken slaap moet minstens acht uur per nacht worden aangehouden gedurende minimaal vier weken. Als de symptomen nog steeds aanwezig zijn en het gapen tijdens dagelijkse reguliere activiteiten nog steeds voorkomt, wordt aanbevolen tests te laten uitvoeren voor diabetes, nier- en leverziekten, chronische ontstekingen, hypothyreoïdie, evenals depressies en mentale-psychische stoornissen. Toch zijn dit extreme gevallen, waarbij slaapstoornissen slechts een klein deel van het beeld vormen, die door totaal verschillende problemen kunnen worden veroorzaakt. 

Slaapapneu

Het slaapapneu-syndroom (SAS) wordt gedefinieerd als herhaalde episodes van blokkering van de bovenste luchtwegen tijdens de slaap, die leiden tot apneu en oppervlakkige ademhaling. Hard, onregelmatig snurken, onderbroken door periodes van stilte, is een veelvoorkomend en vaak genegeerd symptoom. Plotseling wakker worden en een verhoogde hartslag zijn ook kenmerkend voor SAS. Slaapapneu wordt ook geassocieerd met symptomen overdag, zoals overmatig zweten, hoofdpijn, prikkelbaarheid, nervositeit en een droge mond. Het uit zich ook door plotseling in slaap vallen bij eenvoudige activiteiten, zoals lezen of tv-kijken.

Hypersomnie

Hypersomnie is een pathologisch verhoogde slaperigheid die optreedt na het opstaan of tijdens verschillende activiteiten. Mensen die aan hypersomnie lijden, vallen onverwacht in slaap, waardoor deze aandoening vaak wordt beschreven als "slaapaanvallen". Concentratieproblemen of gebrek aan energie lijken onschuldige symptomen – desalniettemin – kunnen ze tot grote gevaren leiden, zoals in slaap vallen tijdens het autorijden. Veelvuldig wakker worden 's nachts resulteert in slaperigheid overdag, omdat de ineffectieve slaap je van een adequate rust weerhoudt. 

Obesitas

Overgewicht en hoge vetwaarden in het lichaam zijn onderschatte, maar zeer gevaarlijke oorzaken van slaapproblemen en algemene uitputting. Wetenschappers van het Penn State College of Medicine benadrukken in hun studies dat obesitas dezelfde invloed heeft op slaap- en herstelstoornissen als depressies! Volgens hen veroorzaakt obesitas een constante ontsteking in het lichaam, wat op zijn beurt de afscheiding van cytokinen bevordert – eiwitten die betrokken zijn bij de immuunrespons van het lichaam. Het is het verhoogde niveau van cytokinen dat ons voortdurend moe laat voelen.

Slaap hygiëne  

Het meest genegeerde probleem bij verhoogde slaperigheid overdag is slaap hygiëne. Deze kan worden gehandhaafd door enkele eenvoudige regels toe te passen. De eerste regel is om op een regelmatig tijdstip te gaan slapen, ook in het weekend. Vermijd ook stress in de slaapkamer, probeer bijvoorbeeld geen e-mails in bed te lezen of over werk na te denken. De kwaliteit van het gebruikte beddengoed is bovendien belangrijk. Het is het beste om geen allergene vullingen te gebruiken en te letten op het juiste individuele comfort (bijv. met sensorische/gewogen dekens).

Hoewel de meesten van ons de basiskennis over slaap hygiëne hebben, is het niet altijd gemakkelijk om deze toe te passen, omdat het vooral vastberadenheid en – daarnaast – regelmaat vereist. En dat is tegenwoordig zeker geen eenvoudige taak, zelfs niet als het om ontspanning gaat.